ریزش مو یکی از مشکلات شایع در جوامع امروزی است و می‌تواند بر سلامت روانی، اعتماد به نفس و کیفیت زندگی افراد اثرگذار باشد. بسیاری از افراد با دیدن تعداد زیادی تار مو در حمام یا روی برس خود نگران می‌شوند و به دنبال علت آن می‌گردند. یکی از شایع‌ترین دلایل ریزش موی ناگهانی و گسترده، تلوژن افلوویوم (Telogen Effluvium) است.
این نوع ریزش مو معمولاً موقت بوده و در اثر عواملی مانند استرس، بیماری‌ها، تغییرات هورمونی یا کمبودهای تغذیه‌ای ایجاد می‌شود. شناخت علل و علائم آن، به افراد کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را برای درمان و پیشگیری بگیرند. در این مقاله به‌طور کامل به بررسی ریزش موی تلوژن افلوویوم، دلایل بروز آن، نشانه‌ها، روش‌های درمانی و مراقبتی می‌پردازیم.
تلوژن افلوویوم چیست؟
موها چرخه‌ای طبیعی از رشد و استراحت را طی می‌کنند. این چرخه شامل سه مرحله است:
- آناژن (مرحله رشد فعال): که ۲ تا ۶ سال طول می‌کشد.
- کاتاژن (مرحله انتقالی): حدود ۲ تا ۳ هفته طول دارد.
- تلوژن (مرحله استراحت): حدود ۲ تا ۳ ماه طول کشیده و در پایان آن مو می‌ریزد.
در حالت عادی، حدود ۱۰ درصد موها در فاز تلوژن قرار دارند. اما در تلوژن افلوویوم تعداد بیشتری از موها وارد این فاز شده و پس از چند ماه به‌طور گسترده دچار ریزش می‌شوند. این ریزش ناگهانی می‌تواند فرد را نگران کند، اما معمولاً برگشت‌پذیر است.
علل بروز تلوژن افلوویوم
ریزش موی تلوژن افلوویوم می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
۱. استرس‌های شدید
یکی از عوامل اصلی بروز این نوع ریزش، استرس‌های شدید روانی یا جسمی است. حوادث ناگوار، فشارهای روحی یا حتی تغییرات ناگهانی در زندگی می‌توانند باعث ورود تعداد زیادی از موها به فاز تلوژن شوند.
۲. جراحی و بیماری‌های حاد
بیماری‌های عفونی شدید، تب بالا یا عمل‌های جراحی سنگین می‌توانند چرخه رشد مو را مختل کرده و منجر به ریزش شوند.
۳. تغییرات هورمونی
دوران بارداری و پس از زایمان، یائسگی یا اختلالات تیروئیدی می‌توانند تعادل هورمونی بدن را تغییر داده و باعث ریزش مو شوند.
۴. کمبودهای تغذیه‌ای
فقدان آهن، روی، ویتامین D و پروتئین از علل شایع تلوژن افلوویوم هستند. رژیم‌های غذایی سخت و کاهش وزن سریع نیز این مشکل را تشدید می‌کنند.
۵. داروها
مصرف برخی داروهای ضدافسردگی، ضدانعقاد خون یا شیمی‌درمانی می‌تواند باعث ریزش مو شود.
۶. عوامل محیطی
تغییر فصل، آلودگی و مراقبت نامناسب از مو نیز می‌توانند از عوامل محرک باشند.
علائم تلوژن افلوویوم
تشخیص این نوع ریزش مو از روی علائم بالینی امکان‌پذیر است. برخی از نشانه‌های مهم عبارت‌اند از:
- ریزش ناگهانی و گسترده موها در سراسر سر
- مشاهده تعداد زیادی تار مو در برس یا حمام
- کاهش تراکم مو بدون ایجاد طاسی کامل
- نازک شدن کلی موها
- عدم تغییر در خط رویش مو (برخلاف طاسی ژنتیکی)
تفاوت تلوژن افلوویوم با سایر انواع ریزش مو
| ویژگی | تلوژن افلوویوم | آلوپسی آندروژنیک (ژنتیکی) | آلوپسی آره‌آتا (سکه‌ای) |
|---|---|---|---|
| نوع ریزش | منتشر و گسترده | تدریجی و ناحیه‌ای | لکه‌ای و دایره‌ای |
| شروع | ناگهانی (۲ تا ۳ ماه پس از عامل محرک) | تدریجی | ناگهانی و موضعی |
| برگشت‌پذیری | معمولاً بله | خیر | گاهی بله |
| علت اصلی | استرس، بیماری، کمبود تغذیه | ژنتیک و هورمون DHT | اختلالات خودایمنی |
آیا تلوژن افلوویوم برگشت‌پذیر است؟
بله، در اغلب موارد این نوع ریزش مو موقت و برگشت‌پذیر است. با رفع عامل محرک، چرخه طبیعی رشد مو طی چند ماه به حالت عادی بازمی‌گردد. به‌طور معمول، پس از ۳ تا ۶ ماه موها شروع به رشد مجدد می‌کنند. البته در برخی افراد ممکن است بازگشت تراکم کامل تا یک سال طول بکشد.
درمان تلوژن افلوویوم
درمان این نوع ریزش مو به شناسایی و برطرف کردن علت اصلی بستگی دارد.
۱. درمان علت زمینه‌ای
- کنترل استرس و اضطراب با ورزش و مدیتیشن
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند مشکلات تیروئید
- جبران کمبودهای تغذیه‌ای با مکمل‌ها و رژیم مناسب
۲. درمان‌های دارویی و موضعی
- استفاده از ماینوکسیدیل برای تحریک رشد مو
- مصرف مکمل‌های بیوتین، آهن، ویتامین D و روی
- شامپوهای ضدریزش ملایم و تقویتی
۳. روش‌های کلینیکی
- مزوتراپی مو: تزریق مواد مغذی و دارویی به پوست سر
- PRP (پلاسمای غنی از پلاکت): تحریک فولیکول‌ها با پلاکت‌های خون خود فرد
- لیزر تراپی کم‌توان: تقویت فولیکول‌ها و افزایش گردش خون
مراقبت‌های خانگی
- داشتن رژیم غذایی متعادل
- استفاده از روغن‌های گیاهی مانند نارگیل و رزماری
- پرهیز از استفاده بیش‌ازحد از اتوی مو و مواد شیمیایی
- شست‌وشوی ملایم و استفاده از شامپوهای مناسب
- خواب کافی و مدیریت استرس روزانه
جدول مقایسه‌ای روش‌های درمانی
| روش درمان | اثربخشی | مزایا | معایب |
|---|---|---|---|
| ماینوکسیدیل | متوسط تا زیاد | استفاده آسان | نیاز به مصرف مداوم |
| مکمل‌های تغذیه‌ای | متوسط | بدون عوارض جدی | اثرگذاری کند |
| PRP | زیاد | کم‌تهاجمی، طبیعی | نیاز به جلسات متعدد |
| مزوتراپی | متوسط | تقویت مستقیم فولیکول‌ها | هزینه بالا |
| لیزر تراپی | متوسط | بدون درد و غیرتهاجمی | نیاز به جلسات مکرر |
نتیجه‌گیری
تلوژن افلوویوم یکی از شایع‌ترین انواع ریزش موی موقت است که معمولاً پس از استرس، بیماری یا تغییرات هورمونی رخ می‌دهد. خوشبختانه این نوع ریزش مو اغلب برگشت‌پذیر است و با شناسایی علت اصلی و رعایت نکات مراقبتی می‌توان به بهبود آن امیدوار بود. در صورت مشاهده ریزش گسترده و طولانی‌مدت، مراجعه به پزشک متخصص پوست و مو بهترین راهکار است.
